WALORY KRAJOBRAZOWE
Nasza Gmina Stegna częściowo leży w otulinie Parku Krajobrazowym „Mierzeja Wiślana” gdzie stwierdzono występowanie:
■ blisko 780 taksonów roślin naczyniowych (m. in. 100 gat. z Czerwonej Listy roślin naczyniowych Pomorza Gdańskiego, w tym 1 krytycznie zagrożony i 4 wymierające oraz 49 gatunków chronionych, w tym 1 ważny dla Wspólnoty Europejskiej), co stanowi niemal 26,5% flory krajowej
■ ponad 60 gat. mszaków
■ ponad 200 gat. porostów
■ 232 gat. ptaków (220 objętych ochroną)
■ 40 gatunków ssaków (19 podlega ochronie)
■ 7 gat. płazów
■ 5 gat. gadów
■ liczba gatunków grzybów, glonów i bezkręgowców nie jest jeszcze dokładnie znana.
Charakterystyczną cechą środowiska przyrodniczego Parku jest strefowy układ siedlisk i zbiorowisk roślinnych, ściśle związany z geologicznymi właściwościami Mierzei Wiślanej. Są to (patrząc od strony wybrzeża morskiego):
■ kidzina
■ pas piaszczystej plaży
■ przedwydmie
■ wydma biała
■ wydma szara (siedlisko priorytetowe w sieci Natuira 2000)
■ pas zalesień (w tym płaty bażynowego boru sosnowego, brzeziny bagiennej, a nawet olsów)
■ wilgotne zagłębienia międzywydmowe (zajęte przeważnie przez torfowiska przejściowe lub wysokie zdegradowane)
■ szuwary nad Zalewem Wiślanym
■ Zalew Wiślany (siedlisko priorytetowe)
Głównym elementem przyrody Parku są lasy, które stanowią około 80% jego powierzchni i są efektem działalności człowieka. Podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest sosna zwyczajna (w tym 90% drzewostanów o przeciętnym wieku 75 lat). Z badań palinologicznych wiadomo, że już ok. 5000 lat temu obszar ten porastały lasy liściaste (grądy) i mieszane z przewagą dębu, a na zachód od Sztutowa liczniej występowały lasy iglaste. Taki skład lasów utrzymał się na ogół do końca XVII w. W XVIII w. Mierzeję odlesiono, co uruchomiło piaski wydmowe i spowodowało konieczność wprowadzenia drzewostanów ochronnych. Aktualnie następuje przebudowa niezgodnych z siedliskiem drzewostanów sosnowych w kierunku lasów mieszanych.
Mierzeja Wiślana jest ważnym punktem na trasie europejskich wędrówek ptaków oraz unikalną ostoją lęgową wielu ptaków wodno-błotnych (szuwary nadzalewowe, ujście Wisły). Jest to też jedno z niewielu miejsc na polskim wybrzeżu, gdzie można obserwować akumulację piasku morskiego.
REZERWATY PRZYRODY
■ Jedyny rezerwat leśny Parku, „Buki Mierzei Wiślanej”, chroni ok. 150-letni drzewostan buka w jego naturalnym środowisku.
■ Rezerwat ornitologiczny „Kąty Rybackie” chroni największą w Polsce i jedną z największych w Europie kolonię lęgową kormorana czarnego.
■ Rezerwat ornitologiczny „Mewia Łacha” chroni krajobraz stożka ujściowego Przekopu Wisły, który jest ostoją ptaków o randze międzynarodowej (obszar Natura 2000) oraz miejscem występowania szeregu interesujących gatunków roślin.
Źródło :
Szata roślinna
We florze Mierzei Wiślanej, dzięki dużemu zróżnicowaniu siedlisk, stwierdzono dotychczas występowanie blisko 780 taksonów roślin naczyniowych (ok. 26,5% flory krajowej i ponad 47% flory Pomorza Gdańskiego), ponad 60 gat. mszaków i ponad 200 gat. porostów; algoflora nie jest jeszcze dostatecznie poznana. Aż 125 reprezentantów flory naczyniowej to tzw. gatunki specjalnej troski, w tym 100 taksonów z Czerwonej Listy roślin naczyniowych Pomorza Gdańskiego (m. in. 1 krytycznie zagrożony i 4 wymierające) oraz 49 gatunków chronionych. Spośród gatunków chronionych wyróżniają się taksony związane z wybrzeżem morskim: mikołajek nadmorski (Eryngium maritimum), rokitnik zwyczajny (Hippophaë rhamnoides), turzyca piaskowa (Carex arenaria), lnica wonna (Linaria odora), gatunki torfowiskowe, np.: rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia) i bagno zwyczajne (Ledum palustre), warto wymienić też arcydzięgiel nadbrzeżny (Angelica archangelica subsp. litoralis), wiciokrzew pomorski (Lonicera periclymenum), a także kilka gatunków storczyków i widłaków. Flora Mierzei w ostatnich latach uległa znacznemu wzbogaceniu, zwłaszcza wzdłuż ciągów komunikacyjnych, co prawdopodobnie związane jest z zawlekaniem obcych gatunków przez ruch turystyczny.
1/3 stwierdzonych tu mszaków to również gatunki chronione (21, w tym 8 gat. torfowców). Ciekawostką jest też występowanie podgrzybka pasożytniczego (Xerocomus parasiticus) na jednym udokumentowanym stanowisku i kilku odkrytych niedawno.
Tutejsza flora ma wyraźnie nieleśny charakter, mimo że w krajobrazie Parku dominują lasy, stanowiąc 80,7% jego powierzchni. Najważniejszym gatunkiem lasotwórczym jest sosna zwyczajna Pinus sylvestris (ponad 90% drzewostanów), jako znaczące domieszki spotyka się świerk zwyczajny (Picea abies), brzozę brodawkowatą (Betula pendula) i omszoną (B. pubescens), dąb szypułkowy (Quercus robur) i buk zwyczajny (Fagus sylvatica). Lasy pełnią tu funkcję glebochronną i klimatyczną, są też ostoją wielu gatunków (m.in. storczyków i widłaków).
Zonacja i bogactwo siedlisk warunkuje różnorodność fitosocjologiczną Mierzei Wiślanej. Spośród układów zasługujących na ochronę warto wspomnieć o tzw. „siedliskach naturowych” – w Parku i jego otulinie spotykamy m.in. następujące (gwiazdka oznacza tzw. siedlisko priorytetowe w programie Natura 2000):
1130 – Estuaria
1150* – Laguny przybrzeżne
1210 – Kidzina na brzegu morskim
2110 – Inicjalne stadia wydm białych
2120 – Nadmorskie wydmy białe
2130* – Nadmorskie wydmy szare
2180 – Lasy mieszane i bory na wydmach
2190 – Wilgotne zagłebienia międzywydmowe
6430-2 – Ziołorośla nadrzeczne
6510-1 – Łąka rajgrasowa
7140 – Torfowiska przejściowe i trzęsawiska
9160 – Grąd subatlantycki
9190 – Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy
91D0* – Bory i lasy bagienne
Źródło:
Świat zwierząt
Świat zwierzęcy Parku nie jest jeszcze dokładnie poznany, niemniej obecność dużej grupy gatunków zwierząt chronionych, rzadkich i zagrożonych świadczy o zachowaniu środowisk o cechach naturalnych i dogodnych dla bytowania zwierząt.
W Parku i jego otulinie występują co najmniej 322 gat. KRĘGOWCÓW (w tym aż 255 gatunków chronionych, głównie ptaków):
■ RYBY (co najmniej 35 gat. w Zalewie Wiślanym)
Rybostan Zalewu Wiślanego to przede wszystkim gatunki słodkowodne, m.in.: jazgarz (Gymnocephalus cernuus), jaź (Leuciscus idus), koza (Cobitis taenia), krąp (Blicca bjoerkna), leszcz (Abramis brama), okoń (Perca fluviatilis), płoć (Rutilus rutilus), różanka (Rhodeus sericeus), troć wędrowna (Salmo trutta m. trutta), ukleja (Alburnus alburnus), wzdręga (Scardinius erythrophthalmus). Spośród gatunków ryb morskich najcenniejsze to ciosa (Peleus cultratus) i rzadko spotykany parposz (Alosa fallax). W Ujściu Wisły spotyka się minoga rzecznego (Lampetra fluviatilis). Omywające Mierzeję Wiślaną wody Zatoki Gdańskiej także żywią interesującą ichtiofaunę – występują tu m. in. dobijak (Hyperoplus lanceolatus), gładzica (Pleuronectes platessa), kur diabeł (Myoxocephalus scorpius), motela (Euchelyopus cimbrius), skarp (Psetta maxima), stornia (Platichthys flesus), tasza (Cyclopterus lumpus).
■ PŁAZY (8 gat.)
Spośród płazów napotkamy na Mierzei ropuchy – szarą (Bufo bufo) i paskówkę (Epidalea calamita) oraz 5 gatunków żab (Rana sp. div.), a na brzegach Zalewu również traszkę zwyczajną (Lissotriton vulgaris).
■ GADY (6 gat.)
Gady reprezentowane są przez jaszczurki: zwinkę (Lacerta agilis), żyworodną (Zootoca vivipara) i padalca (Anguis fragilis) oraz żmiję zygzakowatą (Vipera berus) i zaskrońca zwyczajnego (Natrix natrix). Szczególną osobliwością herpetofauny Parku jest turkusowa odmiana padalca.
■ PTAKI (233 gat.)
Ptaki reprezentowane są najliczniej (pełna lista gatunków znajduje się tutaj). Aż 107 gatunków gniazduje na obszarze Parku i jego otuliny. Mierzeja Wiślana znajduje się na jednym z ważniejszych europejskich szlaków ptasich wędrówek, stąd ilość gatunków oraz możliwość interesujących obserwacji przez cały rok. Lasy Mierzei są miejscem zimowania licznych gatunków ptaków wróblowatych, natomiast Obszar Zalewu Wiślanego i Ujścia Wisły stanowi bardzo ważne miejsce gniazdowania lub żerowania wielu gatunków ptaków śpiewających, drapieżnych i wodno-błotnych.
■ SSAKI (41 gat.)
Spośród ssaków występują m.in.: borsuk (Meles meles), bóbr europejski (Castor fiber), gronostaj (Mustela erminea), jeż wschodni (Erinaceus roumanicus), jenot (Nyctereutes procyonoides), kret europejski (Talpa europaea), kuny – domowa (Martes foina) i leśna (Martes martes), lis (Vulpes vulpes), łasica (Mustela nivalis), ryjówki (Sorex sp. div.), rzęsorek rzeczek (Neomys fodiens), tchórz (Mustela putorius), wiewiórka (Sciurus vulgaris), wydra (Lutra lutra), zając szarak (Lepus europaeus) oraz dziki (Sus scrofa), sarny (Capreolus capreolus), wędrujące łosie (Alces alces) i sprowadzone na Mierzeję w XVII w. daniele (Dama dama). Na szczególną jednak uwagę zasługują: foka szara (Halichoerus grypus), foka pospolita (Phoca vitulina) oraz licznie występujące tu nietoperze (Chiroptera), których zanotowano dotychczas 9 gatunków.
Jeden z przedstawicieli teriofauny Parku, norka amerykańska (Mustela vison), stanowi niestety zagrożenie dla innych zwierząt, przede wszystkim dla awifauny gniazdującej na Zalewie Wiślanym.
Jednak najliczniejszą grupą zwierząt Parku są BEZKRĘGOWCE, należą one jednocześnie do najsłabiej poznanej fauny Parku.
■ PIERŚCIENICE
Najciekawsze pierścienice Parku to pijawki (Hirudinea). W wodach Zalewu Wiślanego można spotkać drobne przedstawicielki rodziny Glossiphoniidae, pijawkę końską (Haemopis sanguisuga) oraz pijawkę lekarską (Hirudo medicinalis).
■ SKORUPIAKI
W wodach Zatoki Gdańskiej m.in. w okolicy Mierzei Wiślanej licznie występuje gatunek, stanowiący relikt polodowcowy Bałtyku, współcześnie żyjący głównie w Morzu Białym – podwój wielki (Saduria entomon). Na brzegu, w miejscach mało uczęszczanych, od kidziny aż po wydmy można spotkać interesującego, ściśle chronionego mieszkańca morskiego wybrzeża – zmieraczka plażowego (Talitrus saltator), a w Ujściu Wisły występuje jeszcze inny zmieraczek – zalewowy (Orchestia cavimana). W Parku można spotkać również kraby – w sieciach rybackich nierzadko trafia się krab wełnistoszczypcy (Eriocheir sinensis), a w porcie w Kątach Rybackich (na Zalewie Wiślanym) żyje krabik amerykański (Rhithropanopeus harrisii). W Kątach również, w pobliżu portu, zwłaszcza wśród zanurzonych pędów trzcin występują krewetki – bałtycka (Palaemon adspersus) i atlantycka (Palaemon elegans).
■ OWADY
Entomofauna Parku, mimo jej bogactwa, jest wciąż niedostatecznie rozpoznana.
W dogodnych miejscach licznie spotykamy gniazda trzmiela ziemnego (Bombus terrestris) i szerszenia europejskiego (Vespa crabro). Pospolite są także chrząszcze – mieszkańcami tutejszych lasów są biegacz gajowy (Carabus nemoralis) i żuk leśny (Geotrupes stercorarius), często widuje się też kruszczycę złotawkę (Cetonia aurata). Litoral Zalewu Wiślanego jest m.in. miejscem masowego występowania larw owadów z rodziny ochotkowatych (Chironomidae), których postaci dorosłe przypominają komary. Spośród motyli bardzo często występują modraszkowate (Lycaenidae), np. modraszek ikar (Polyommatus icarus).
■ WIJE
Na wydmach pospolicie występuje wij drewniak (Lithobius forficatus) i krocionóg piaskowy (Schizophyllum sabulosum).
■ MIĘCZAKI
Plaże Mierzei usłane są muszlami pospolicie występujących w strefie przybrzeżnej małży – piaskołaza (Mya arenaria), rogowca bałtyckiego (Macoma baltica) oraz sercówki pospolitej (Cerastoderma glaucum), trafiają się również okazy przynoszone przez Wisłę, np. gałeczka rogowa (Sphaerium corneum), pospolita również w wodach Zalewu Wiślanego. Na plażach można znaleźć również muszle ślimaka, żyjącego w Wiśle – żyworódki rzecznej (Viviparus viviparus).
Na Mierzei Wiślanej dość pospolicie występują ślimaki, przede wszystkim winniczek (Helix pomatia), wstężyki (Cepaea sp. div.) i ślinik wielki (Arion rufus). Stałą mieszkanką pasa szuwarów jest bursztynka pospolita (Succinea putris).
Zalew Wiślany jest siedliskiem nie tylko pospolitej malakofauny – występują tu ściśle chronione gatunki małży z rodziny skójkowatych (Unionidae): skójka malarska (Unio pictorum) i szczeżuja pospolita (Anodonta anatina), której współczesne występowanie żywych osobników należy potwierdzić.
Źródło:
Rezerwat ten częściowo znajduje się w otulinie Parku Krajobrazowego „Mierzeja Wiślana”. Obejmuje stożek ujściowy Wisły, stanowiący młodą formę geomorfologiczną, stworzoną przez człowieka. W 1895 r. wykonano przekop Wisły w miejscu dawnego jej koryta (Przemysławki), zanikłego w średniowieczu, aby zapobiec licznym powodziom na Żuławach. Podczas prac stworzone zostały warunki, umożliwiające kolonizację tego obszaru przez gatunki dotychczas tu nie występujące.
Miejsce to wkrótce stało się rajem dla ptactwa wodno-błotnego. Piaszczysta plaża i zaciszne zagłębienia na wydmach oraz (niedostępne dla ludzi) piaszczyste łachy formujące się na przedłużeniu osi nurtu Wisły to doskonałe miejsca, na których ptaki znalazły bezpieczne schronienie podczas lęgów i wędrówek.
Na podstawie Zarządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 09.10.1991 r. utworzono tu rezerwat „Mewia Łacha” o powierzchni przyjętej jako 150,46 ha. Jest to jednak wielkość umowna, gdyż powierzchnia łach corocznie się zmienia („Mewia Łacha” jest jedynym w Polsce rezerwatem o nieustabilizowanej wielkości). Terenem zarządza Urząd Morski w Gdyni, a nadzór nad zabiegami ochronnymi pełni Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku.
Celem ochrony są kolonie lęgowe rzadkich gatunków rybitw, miejsc lęgowych, odpoczynku i żerowania ptaków siewkowatych i blaszkodziobych oraz ochrona dynamiki procesów akumulacyjnych stożka ujściowego Wisły. W skład rezerwatu wchodzą również wynurzające się okresowo u ujścia Wisły piaszczyste ławice. Wschodnia część rezerwatu o powierzchni przyjętej za 131,55 ha znajduje się w strefie ochronnej Parku Krajobrazowego „Mierzeja Wiślana”.
Teren rezerwatu stanowi miejsce gniazdowania gatunków tworzących unikalny zespół awifauny strefy plaży i wydm, w którym szczególnie cenna jest kolonia rybitw o składzie gatunkowym nie spotykanym nigdzie indziej na terenie Polski, ze względu na występowanie tu takich gatunków rybitw, jak: białoczelna (Sterna albifrons), rzeczna (S. hirundo), czubata (S. sandvicensis) i popielata (S. paradisea). Dwa ostatnie gatunki oraz sieweczka morska (Charadrius alexandrinus) mają tu swoje jedyne gniazdowiska w Polsce. Dla 3 gat. nielęgowych ujście Wisły jest jedynym stanowiskiem stwierdzenia w Polsce. Są to: sieweczka mongolska (Charadrius mongolus), pijawnik (Pluvianus aegyptius) i świstunka grubodzioba (Phylloscopus schwarzi). Regularnie pojawia się ostrygojad (Hematopus ostralegus).
Teren rezerwatu został uznany za ostoję ptaków o randze europejskiej, jako ważne miejsce odpoczynku ptaków siewkowatych w czasie jesiennej wędrówki oraz miejsce znacznych koncentracji ptaków wodnych w okresie wędrówek i zimowania. W rezerwacie występuje prawie 220 gatunków ptaków. Co najmniej 50 z nich to gatunki lęgowe. Atrakcyjność tego obszaru dla ptaków, zwłaszcza w okresie lęgowym, zależy przede wszystkim od aktualnego układu mierzejek i łach. Liczebność i skład lęgowy awifauny zmienia się tu z sezonu na sezon. Dla wielu rzadkich w Polsce gatunków ptaków wodno-błotnych rezerwat jest atrakcyjny przez cały rok. Stanowi miejsce odpoczynku i żerowania dla tysięcy osobników. Obserwowano tu np. wielotysięczne koncentracje migrujących kaczek morskich.
Rezerwat „Mewia Łacha” poza bogatą awifauną jest też miejscem występowania szeregu innych zwierząt. Spośród kręgowców bytuje tu m.in. wydra (Lutra lutra) i bóbr europejski (Castor fiber), spotykano również fokę szarą (Halichoerus grypus) i fokę pospolitą (Phoca vitulina). Jeziorko Mikoszewskie, utworzone przez odcięcie fragmentu stożka napływowego Wisły stanowi miejsce rozrodu płazów. Ujście Wisły jest również udokumentowanym stanowiskiem bardzo rzadkiego w Polsce skorupiaka – zmieraczka zalewowego (Orchestia cavimana).
Jednak należy pamiętać, że rezerwat „Mewia Łacha” to nie tylko ptaki – jego ogromnym walorem jest również bogactwo florystyczne. Występuje tu ponad 450 gatunków roślin naczyniowych, spośród których 17 gatunków podlega ochronie, a 70 to gatunki uznane za rzadkie i zagrożone wymarciem w Regionie Gdańskim lub w Polsce. Najcenniejszym przedstawicielem flory rezerwatu jest gatunek ważny dla Wspólnoty Europejskiej i chroniony w ramach programu Natury 2000, endemit wybrzeży południowego Bałtyku – lnica wonna (Linaria odora), reprezentowany na kilku stanowiskach w rejonie plaży, przedwydmia, wydmy białej i wydmy szarej. Występuje tu również coraz rzadszy na polskim wybrzeżu mikołajek nadmorski (Eryngium maritimum). Interesująca jest również mykoflora – oprócz pospolitych gatunków grzybów kapeluszowych trafia się tu np. ściśle chroniony sromotnik fiołkowy (Phallus hadriani).
Źródło:
Pomniki przyrody
Pojęcie pomnika przyrody wywodzi się od kultu, jakim ludzie otaczali stare i ogromne drzewa. W Chinach już w II tysiącleciu p.n.e. pojawiły się pierwsze przepisy, mające na celu ochronę zabytkowych drzew. W V wieku p.n.e. w Rzymie wydano prawo chroniące lasy. Kult drzew rozpowszechniony był również wśród Celtów, Germanów, Skandynawów, Słowian i Bałtów, a nawet Indian północnoamerykańskich.
Szczególne znaczenie przypisywano dębom, lipom, klonom, gruszom, jarzębinom, kalinom, czarnym bzom, wierzbom i osikom. Sądzono, że posiadają one tajemne moce i dlatego ich nie naruszano. Dziś powody ochrony drzew nie są już tak poetyckie, lecz bardzo praktyczne i służą zachowaniu cennych okazów ze względu na ich walory przyrodnicze i krajobrazowe.
Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno pamiątkowej i krajobrazowej, odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów. W szczególności są to sędziwe, okazałe drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, skałki, głazy narzutowe.
W przypadku drzew pomnikowych zabrania się: uszkadzania, zbierania kwiatów z gałęzi, umieszczania tablic (z wyjątkiem urzędowych znaków). Wprowadza się również strefę ochronną wokół pomnika nie mniejszą, niż promień korony dojrzałego drzewa (min. 15 m), w której nie wolno prowadzić jakichkolwiek działań np. zabudowy, czy składowania materiałów.
Na terenie Parku i jego otuliny za 7 pomników przyrody uznano 8 drzew. Są to (w nawiasach kwadratowych podano Nr rejestru Wojewody Pomorskiego):
■ buk pospolity – obwód 320 cm, wysokość 10 m, na terenie leśnictwa Przebrno <167/93>
■ buk pospolity odm. ‘Atropurpurea’ – obwód 418 cm, w Przemysławiu <130/93>
■ buk pospolity odm. ‘Atropurpurea’ – 2 egzemplarze w Chłodniewie k. Rybiny <186>
■ dąb szypułkowy – obwód 358 cm, w Krynicy Morskiej na terenie siedziby Urzędu Morskiego <15/95>
■ dąb szypułkowy „Benek” – w Krynicy Morskiej, przy ul. Świerczewskiego (Uchwała Nr XII/107/04 Rady Miasta Krynica Morska)
■ dąb szypułkowy – obwód 458 cm, wysokość 38 m, w Stegnie <43/54>
■ topola biała – obwód 320 cm, wys. 18 m, w Mikoszewie przy ul. Gdańskiej <75/88>
Dodatkowo postuluje się objęcie ochroną w postaci pomników przyrody kolejnych 147 obiektów, w tym również drzew i krzewów o odpowiednich wymiarach.
Źródło:
Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Szkarpawy
Zgodnie z definicją zawartą w Art. 23. Ustawy o ochronie przyrody: obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.
OCHK Rzeki Szkarpawy utworzono na mocy Rozporządzenia Wojewody Elbląskiego w 1983 r. (Dziennik Urzędowy Woj. Elbląskiego z 1985 r. Nr 10, poz. 60, zmieniony przez Dz. Urz. Woj. Elbląskiego z 1997 Nr 7, poz. 43; Rozporządzenie Nr 21 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 14 kwietnia 2003 r.; Rozporządzenie Nr 5/05 Wojewody Pomorskiego z dnia 24 marca 2005 r.). Zajmuje on teren o powierzchni 4 296,00 ha w granicach gmin Stegna, Sztutowo i Nowy Dwór Gdański. Obszar chroni krajobraz rzeki Szkarpawy (jedno z ramion deltowych Wisły) wraz z układem wałów przeciwpowodziowych i polderów żuławskich.
Na terenie OCHK Rzeki Szkarpawy obowiązują zasady zawarte w Rozporządzeniu Nr 5/05 Wojewody Pomorskiego z dnia 24 marca 2005 roku w sprawie obszarów chronionego krajobrazu w województwie pomorskim.
Rzeka Szkarpawa jest prawobrzeżnym ujściowym ramieniem Wisły, z którą ma kontakt poprzez śluzę w Gdańskiej Głowie, wybudowaną w 1985 r. w celu minimalizacji zagrożeń powodziami na tym terenie. Jest to ciek o długości 25,4 km, zaliczany do II klasy drogi wodnej. Jako jeden z elementów pętli żuławskiej i międzynarodowej drogi wodnej E-70 (Antwerpia-Kłajpeda) stanowi drogę kontaktu portów położonych nad Zalewem Wiślanym i poprzez rzekę Elbląg z Kanałem Elbląskim i rejonem Pojezierza Iławskiego z wodami Morza Bałtyckiego. Rzeka na całej swej długości jest obwałowana. W rejonie Rybiny, rzeka rozdziela się i lewe ramię nosi miano: Wisły Królewieckiej. Dalej, w kierunku Osłonki Szkarpawa meandruje.
Szkarpawa należy do rzek odznaczających się stosunkowo mało przekształconą szatą roślinną. Do XIX wieku należała do jednego z ważniejszych szlaków wędrownych, ale z uwagi na malejące znaczenie rzek jako dróg transportu, była coraz mniej wykorzystywana. Pozwoliło to na rozwój bujnej roślinności wodnej, zajmującej niekiedy całą szerokość koryta oraz roślinności szuwarowej na obrzeżach. Mimo obwałowania i uregulowania jej biegu, w wielu miejscach zachowała się roślinność naturalna i półnaturalna (Afranowicz 2010).
W Osłonce Szkarpawa uchodzi do Zalewu Wiślanego. Znajduje się tu stacja pomp. Wybudowana została na terenie, który jeszcze w latach 30-tych XX wieku stanowił część Zalewu Wiślanego (wody Zalewu sięgały wówczas do oddalonej 4 km na zachód wsi Stobiec i 3 km na południe do Marzęcina). Terenu OCHK Rzeki Szkarpawy obejmuje zatem swym zasięgiem najmłodszy skrawek lądu.
Na południowych-wschodzie OCHK Rzeki Szkarpawy przylega do OCHK Rzeki Nogat. W rejonie otuliny Parku znajduje się cześć OCHK Rzeki Szkarpawy obejmująca północny rejon obszaru do południowych wałów rzeki (południowa granica otuliny PKMW).
Źródło:
